Phì đại tuyến tiền liệt, nguyên nhân, đối tượng thường gặp

Trong các bệnh thường gặp ở nam giới trung niên thì phì đại tuyến tiền liệt luôn là căn bệnh phổ biến top đầu. Vậy đâu là nguyên nhân, triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt chính xác? Hãy cùng khám phá trong bài viết dưới đây nhé.

Phì đại tuyến tiền liệt là gì?

Như nhiều người đã biết, tuyến tiền liệt là một tuyến sinh dục chỉ có ở nam giới, nằm ở dưới bàng quang, sau xương mu. Bộ phận tuyến tiền liệt có 2 nhiệm vụ: kiểm soát nước tiểu và tiết ra một loại chất dịch sẽ hòa với tinh dịch. Nhờ chất dịch này mà tinh trùng mới có khả năng sống trong môi trường acid của âm đạo. Chúng cũng đóng vai trò như một loại tác nhân bảo vệ và thúc đẩy tinh dịch hoạt động dễ dàng hơn, giống như phương tiện trợ giúp vận chuyển tinh dịch.

Bệnh phì đại tuyến tiền liệt còn có tên gọi quen thuộc khác là u xơ tuyến tiền liệt. Đây là một bệnh lành tính thường gặp nhưng gây trở ngại không nhỏ tới sức khỏe và đời sống sinh hoạt của con người. 

Kích thước phì đại tuyến tiền liệt ở nam giới khi mới sinh rất nhỏ, chỉ như hạt đậu. Khi bước vào độ tuổi thành niên, tuyến tiền liệt phát triển đến khoảng 15 đến 20g. Đến tuổi từ 30 trở lên, tuyến tiền liệt của người trưởng thành sẽ ổn định ở khoảng 20g, 25g với kích thước vào tầm rộng 4cm, cao 3cm, dày 2,5cm. Thế nhưng khi bước vào độ tuổi trung niên sau 50, tuyến tiền liệt bắt đầu giai đoạn “lão hóa”, sẽ phì đại ra. Nếu tuyến tiền liệt phì đại ra quá nhiều thì có nghĩa là bạn đã mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt. 

Nếu tuyến tiền liệt chỉ phì đại không quá nhiều, lên tầm 30g thì bạn không cần phải quá lo lắng. Nhưng nếu bộ phận này phì đại lên cao hơn từ khoảng 50g trở lên thì bạn cần có biện pháp điều trị. Ở những người mắc bệnh nặng, tuyến tiền liệt có thể tăng lên đến 100, 200g và biến hóa thành nhiều bệnh khác khôn lường. 

Tuyến tiền liệt bị phì đại là vấn đề thường gặp ở đàn ông trung niên, cao niên. Theo nghiên cứu thì ở Việt Nam hiện nay phải có đến 45 đến 70% đàn ông trên 45 tuổi mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt. Đây không phải con số cao so với thế giới vì ở đâu cũng tương tự như vậy do bệnh không quá liên quan tới điều kiện, đặc thù môi trường sống. Ví dụ, ở Mỹ thì có hơn một nửa nam giới từ 60 đến 70 tuổi cũng mắc phì đại tuyến tiền liệt. 

Triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt

Vì sự phổ biến quá cao của căn bệnh này nên bất cứ nam giới nào trên 40 tuổi cũng nên quan tâm, theo dõi sức khỏe của chính mình để phát hiện bệnh kịp thời. Cũng như mọi bệnh khác, phì đại tuyến tiền liệt phát hiện và chữa trị càng sớm càng tốt. Những triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt phổ biến nhất phải kể đến:

→ Tiểu tiện ngắt quãng: tuyến tiền liệt có chức năng kiểm soát sự lưu thông của nước tiểu nên một khi bị phì đại, “đường đi” của hệ bài tiết cũng bị ảnh hưởng. Triệu chứng này thường đi kèm với hiện tượng sỏi bàng quang là dòng tiểu bị yếu. 

→ Tiểu són: đây là cảm giác tiểu không hết, vừa đi xong lại muốn đi tiếp hay trường hợp không kiềm chế được lượng nước tiểu thoát ra ngoài

→ Tiểu khó: cảm giác khó khăn khi tiểu tiện, cần phải rặn tiểu

→ Đi tiểu nhiều lần: đây là triệu chứng thường thấy của nhiều bệnh lý liên quan tới thận và đường bài tiết. Việc đi tiểu càng nhiều lần càng thường xuyên thì có nghĩa là bệnh càng trở nặng

→ Sinh lý yếu: vấn đề nhạy cảm và khiến nam giới lo lắng hơn cả. Triệu chứng yếu sinh lý ở đây có thể khá đa dạng: giảm ham muốn, xuất tinh sớm, khó xuất tinh,...

Nhìn chung, ngay từ các triệu chứng kể trên thì cuộc sống sinh hoạt thường ngày của người mắc bệnh đã bị ảnh hưởng không ít. Chỉ có tìm cách điều trị kịp thời, đúng cách thì bạn mới có thể khắc phục các vấn đề trên chứ việc giải quyết từng triệu chứng nhỏ lẻ chắc chắn sẽ không hiệu quả. 

Nguyên nhân phì đại tuyến tiền liệt

Bệnh u xơ tuyến tiền liệt thường do 2 nguyên nhân chính yếu:

Lý do tuổi tác

Phì đại tuyến tiền liệt thường chỉ xuất hiện ở đàn ông trung niên sau 40 tuổi. Tuổi càng cao, tuyến tiền liệt càng phát triển và dần lão hóa đi. Đây là nơi liên quan trực tiếp đến hệ bài tiết nên tuổi càng cao càng tích tụ nhiều chất thải, vi khuẩn, độc tố. Vì vậy rất nhiều lúc phì đại tuyến tiền liệt xuất hiện là do sự lão hóa của cơ thể. 

Tuy nhiên, nói vậy không có nghĩa là người trẻ không thể bị phì đại tuyến tiền liệt. Nam giới ở độ tuổi 20, 30 vẫn có thể mắc viêm tấy tuyến tiền liệt nếu chế độ sinh hoạt thiếu lành mạnh. Đến độ tuổi 50 thì ai bị phì đại tuyến tiền liệt nặng có thể bị biến chứng thành ung thư. 

Lý do chế độ sinh hoạt 

Đây là nguyên nhân chủ quan do chính con người. Những ai có thói quen sau sẽ rất dễ mắc bệnh: thường xuyên căng thẳng áp lực, ăn uống thiếu chất không lành mạnh (ăn quá nhiều, ăn nhiều dầu mỡ, ăn không cân bằng các chất dinh dưỡng,...), có giờ giấc sinh hoạt thất thường không khoa học, sống trong môi trường ô nhiễm,... 

Đặc biệt những ai hay bia rượu, hút thuốc, ăn nhiều chất béo động vật,... thì càng cần cảnh giác.

Lý do biến chứng từ các bệnh khác 

Bệnh phì đại tuyến tiền liệt có thể biến chứng sang các bệnh khác và các bệnh khác cũng có thể biến chứng sang phì đại tuyến tiền liệt theo chiều ngược lại. Các bệnh này bao gồm: bệnh lý về đường tiết niệu, đái tháo đường, bệnh liên quan tới tuyến giáp, rối loạn nội tiết tố,...

Biến chứng phì đại tuyến tiền liệt

Liệu phì đại tiền liệt tuyến có nguy hiểm không là thắc mắc chung của những ai đã hoặc đang lo sợ bị bệnh. Thực chất, bệnh này tương tự như u xơ lành tính chứ không phải u ác tính hay có liên hệ gì tới ung thư (nhưng có thể biến chứng thành ung thư).

Ở giai đoạn đầu của bệnh, phì đại tuyến tiền liệt sẽ không quá nguy hiểm mà chỉ khiến người bệnh gặp bất tiện, rắc rối trong sinh hoạt như đã miêu tả ở phần triệu chứng bệnh. Tuy nhiên bạn tuyệt đối không được chủ quan mà vẫn phải điều trị ngay vì không điều trị thì bệnh sẽ trở nặng. Đôi khi, các triệu chứng kể trên không khiến nhiều người lo lắng mà chỉ nghĩ là bệnh tuổi già nên dần khi thực sự quan tâm thì đã muộn. 

Ở giai đoạn tiếp theo của bệnh, người bệnh sẽ mắc phải các vấn đề lớn hơn khá nguy hiểm như tiểu ra máu, bí tiểu, biến chứng sỏi thận, sỏi tiết niệu, sỏi bàng quang,... Thậm chí có người còn bị suy thận. Khi tuyến tiền liệt phát triển mạnh có thể làm chặn cửa ngõ bàng quang, từ đó chèn ép bàng quang thì rất nguy hiểm.

Sau đây là những biến chứng có thể xảy ra khi mắc phì đại tuyến tiền liệt:

→ Suy thận, hỏng thận: đây là căn bệnh nguy hiểm hơn cả phát triển dần dần do rối loạn đường tiết niệu trong thời gian kéo dài. Hậu quả nghiêm trọng sau cùng của suy thận chính là tử vong. 

→ Nhiễm trùng đường tiết niệu: vấn đề này xảy ra do tình trạng vi khuẩn tắc trong bàng quang lâu ngày do tiểu không hết bị ứ đọng. Bàng quang sẽ bị căng phồng, giãn cơ thành mạch,  suy giảm chức năng.

→ Bí tiểu hoàn toàn: đây là tình trạng cực kỳ khó chịu vì bạn sẽ bị đau bụng dưới dữ dội và thường phải đi cấp cứu để thông tiểu bằng giải pháp y khoa.

→ Sỏi bàng quang, tổn thương bàng quang: không chỉ bị suy giảm chức năng bàng quang mà vi khuẩn còn có thể phát triển thành sỏi.

Cách chữa phì đại tuyến tiền liệt

Bệnh phì đại tuyến tiền liệt diễn biến thường âm thầm và các triệu chứng thường khiến người bệnh chủ quan, nghĩ rằng là bệnh khác. Tuy không nghiêm trọng như ung thư nhưng phì đại tuyến tiền liệt vẫn cần phải chữa trị kịp thời càng sớm càng tốt. 

Hiện tùy vào mức độ bệnh mà bạn có thể điều trị phì đại tuyến tiền liệt bằng 2 cách chính:

Điều trị nội khoa bằng thuốc

Khi bệnh vẫn còn ở giai đoạn chưa nghiêm trọng thì có thể khắc chế bằng thuốc uống. Nhóm thuốc phổ biến hơn cả để điều trị phì đại tuyến tiền liệt là thuốc ức chế alpha 1. Chúng có khả năng giãn cơ thành mạch tuyến tiền liệt và bàng quang để “thông đường”, giảm tắc nghẽn của hệ bài tiết. 

Tiếp đó là nhóm thuốc kháng androgen điều trị các triệu chứng và dùng kèm phụ trợ cho thuốc ức chế alpha 1. Lưu ý quan trọng là người bệnh không được tự tiện mua thuốc về uống mà phải đi khám, được bác sĩ kê đơn cụ thể. 

Điều trị ngoại khoa phẫu thuật

Phẫu thuật là điều không ai mong muốn nhưng là cần thiết và chữa trị bệnh dứt điểm hơn cả. Bạn sẽ được bác sĩ yêu cầu phẫu thuật khi bệnh đã trở nặng hoặc có dấu hiệu biến chứng xấu (ví dụ ung thư). Hiện cũng có đa dạng các loại phẫu thuật khác nhau tùy theo mức độ nặng nhẹ của bệnh và tình trạng cụ thể của người bệnh:

→ Mổ nội soi 

Mổ nội soi là phương pháp phổ biến hơn cả và gây ít đau đớn hơn, nhẹ nhàng hơn cho người bệnh.  Đây cũng là phương pháp thường dùng trong mổ u xơ các loại. Mổ nội soi thường được áp dụng cho những ai có tuyến tiền liệt phì đại dưới 60g. Trong mổ nội soi lại có thể chia nhỏ thành nhiều phương pháp như cắt bỏ tuyến tiền liệt qua niệu đạo (TURP), qua cổ bàng quang ( TUIP) hay phương pháp bốc hơi. 

→ Mổ mở

Mổ mở được áp dụng khi người bệnh không thể mổ nội soi (tuyến tiền liệt đã phì đại quá 60g, điều kiện cơ thể không cho phép nội soi vì cứng khớp háng, niệu đạo bị hẹp,...). Để phẫu thuật, bác sĩ sẽ rạch bụng dưới để tiếp cận tới tuyến tiền liệt. 

Cách phòng tránh phì đại tuyến tiền liệt

Để phòng tránh phì đại tuyến tiền liệt - căn bệnh phổ biến hàng đầu ở đàn ông trung niên, bạn nên thực hiện các thói quen sau ngay từ khi còn trẻ:

Không nhịn tiểu 

Nhiều người có thói quen nhịn tiểu và nghĩ sẽ không vấn đề gì. Tuy nhiên nếu lặp đi lặp lại thường xuyên thì không tốt chút nào cho cả tuyến tiền liệt và các bộ phận khác trong hệ bài tiết. Nếu được bạn nên tập thói quen tiểu tiện đúng giờ ngay cả khi chưa có nhu cầu. Trung bình, giữa mỗi lần tiểu tiện thời gian chuẩn là 3, 5 tiếng (trong điều kiện lượng nước uống vào bình thường). 

Uống đủ nước

Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày là điều cơ bản mà ai cũng phải thực hiện. Nước không chỉ giúp bạn hấp thụ các dinh dưỡng, nuôi sống cơ thể mà còn rất quan trọng với hệ bài tiết. 

Sinh hoạt tình dục lành mạnh, đều đặn

Đời sống chăn gối đều đặn (không quá nhiều hay quá ít) cũng phần nào tốt cho sức khỏe con người. Sinh hoạt tình dục còn trực tiếp làm tăng testosterone có khả năng phòng ngừa phì đại tuyến tiền liệt.

Giữ chế độ ăn uống khoa học, đủ chất

Đời sống phát triển, con người ngày càng ăn nhiều đồ ăn nhanh, đồ dầu mỡ, thịt động vật,... không hề tốt cho sức khỏe nói chung và sức khỏe tuyến tiền liệt nói riêng. Dù thế nào đi chăng nữa, bạn cũng cần nạp đủ lượng rau xanh và hoa quả mỗi ngày. 

Các món đậu xanh, đậu nành, giá đỗ,... cũng phần nào ức chế viêm tuyến tiền liệt ở nam giới. Rượu bia, thuốc lá, chất kích thích các loại cũng là cám giỗ không nhỏ đối với cánh mày râu. Bạn nên cố gắng hạn chế hết mức có thể những thú này. 

Vận động, tập thể dục thường xuyên 

Song song với chế độ ăn thì tập thể dục thể thao cũng là chìa khóa vàng cho sức khỏe con người. Trước hết, vận động cơ thể thường xuyên giúp tăng cường hệ miễn dịch, nâng cao sức khỏe tổng thể nói chung, trong đó có cả ngăn ngừa phì đại tuyến tiền liệt. Ngoài ra, tập thể dục còn ngăn ngừa béo phì - một nguyên nhân gián tiếp dẫn tới phì đại tuyến tiền liệt.